Kendi Kozanı Kendin Örme Cesareti: Tırtıldan Kelebeğe Değişim İsteği, Dönüşümün Sancıları

İnsan doğası gereği içinde bir sürü eğilim vardır. Tarihte yüzyıllar boyu insan ve doğası araştırmalara konu olmuştur. Psikolojide de insan doğası olumludur veya olumsuzdur gibi söylemler alanın öncüleri tarafından dile getirilmiştir. Günümüzde ise insan doğasındaki eğilimlerin hem olumlu hem de olumsuz olabileceği gibi bir yaklaşım daha hakimdir. Ben de terapist olarak bu yaklaşımı tercih ediyorum.  Fakat terapist rolümle birlikte bir insan olarak kendime sorduğum şu soruyu sizlere de sormak isterim. Bir şeyi olumlu ya da olumsuz yapan nedir? Çünkü bir şeyi değerlendirmek için koşullara, kültüre, zamana göre gibi çeşitli yönlerden bakmak daha iyi bir değerlendirme için iyi olacaktır. İnsanın içindeki eğilimleri de bu şekilde çok yönlü ele almak insan olmanın muazzamlığı ve zorluğu arasında insanın en nadide eğilimi ve çabasına; insan olmaya, alan açacaktır diye düşünüyorum.

Bu yazıda ise içimizdeki eğilimlerden bir tanesi olan değişim isteğine sizlerle beraber bakalım istiyorum. Değişim olumlu mu olumsuz mudur? Ne zaman olumludur? Ne zaman olumsuzdur? Ya da başka bir açıdan olumlu veya olumsuz yönleri nelerdir? Gibi sorulara ise bu yazıyı okuduktan sonra tekrar bakmanızı rica edeceğim. Ve yazı boyunca bir sürü soru ile karşılaşabilirsiniz. Çünkü değişim ne demek zaten hepimiz biliyoruz ya da kolayca anlamına ulaşabiliyoruz. O sebeple yazımda biraz daha içimizdeki sesleri, hayatımızdaki değişimleri anlayabileceğimiz ve cevaplarımızı kendi hayatımıza katabileceğimiz sorular olsun istedim. Özellikle bir konu belirtmeyeceğim. Çünkü değişim aslında hayatımızın her alanında farklı bir şekilde karşımıza çıkıyor.  Fakat yazıyı okurken hayatınızda özellikle değişmesini istediğiniz alanları düşünebilirsiniz. Örneğin yeni bir işe başlamak, kaygılandığımız durumları aşmak, daha iyi bir iletişim kurmak gibi.

Tırtıl olmak; değişim öncesi hal olsun. Değişim öncesi halihazırda insanın mevcut bir durumu vardır. Bu halde iken insanın şimdiye kadar edindiği beceriler, değerleri, kültürel yaşantısı, hayat tarzı, sahip olduğu imkanlar, arkadaşlıkları, ailesi ile ilişkileri gibi bir sürü hayatla teması vardır. İnsan bazen değişim isteğiyle yanıp tutuşurken halihazırdaki temaslarını ve sahip olduklarını göremeyebilir. O zaman şu sorulara hep beraber bakalım.

Tırtıl iken hayatınızda neler yolunda gidiyor?

Neler yolunda gitmiyor?

Değişimi isteme sebebin nedir?

Değişim sonrası tırtılken sahip olabileceğin ve değişim sonrası kaybedeceğin şeyler var mı? Bunları kaybetmek istiyor musun?

Değişim için şartların ve olanakların da seni destekleyen bir yerde mi?

Bu değişime karar verdiysen değişim sürecinde önceki halinizden size katkısı olacak nelere sahipsiniz ve bu katkılar neler?

Kozayı örmek; değişim için karar verilmiş ve eyleme geçilmiştir. Değişim için belli planlar yapılmış olabilir. Değişime katkı sağlayacak adımlar atılmış olabilir. Aslında bunlarla birlikte en büyük adım da değişimin getireceği sancılar kabul edilmiştir. Çünkü her değişim beraberinde bazı kayıplar getirir. Kayıplar göze alınmıştır.

Değişim için eyleme geçmene hizmet eden ittirici güç nedir?

Değişim için eyleme geçmişken, ipleri örerken hangi duygular sana eşlik ediyor?

Değişimi düşünmek ve eyleme geçmek arasında büyük bir fark vardır. Bu farkı hissettiğin zamanlar var mı? Varsa en çok hangi açıdan hissediyorsun?

Kozada kalmak; değişimin etkilerinin yoğun olarak yaşandığı aşamadır. Işıklı bir ortamdan karanlık bir ortama girilmiştir. Alışık olunan düzen bırakılmıştır. Bir de kozayı örmek kendi elimizle yaptığımız bir aşama olsa da kozanın içinde kalınan süreçte olanlar kişinin etkisi ile olmaz. Ayrıca ne kadar bu sürece gönüllü bir adım atılmış olsa da karanlıkta kalmak ve kalırken olanlar o kadar da kolay olmaz. Bu sebeple zorlanmak normaldir. Bazen neden bu kozayı ördüm ki şimdi derken bulabilirsiniz kendinizi.

Kozada kalmak sizin için neler ifade ediyor?

Kozada kalırken sürecinize hangi duygular eşlik ediyor?

Kozada kalmanın sizi zorladığı zamanlarda kalmaya devam etmek için hangi değerleriniz, istekleriniz size eşlik ediyor?

Kozadan çıkma vakti; değişimin tamamlandığı vakit. Değişim süreci tamamlanmıştır. İstenilen hale kavuşulmuştur. Değişimden önceki hale göre farklı bir hal deneyimleniyordur. Değişim isteği ile birlikte olan bir değişim olduğu için farklılık tamamen yabancı hissettirmemekle birlikte uzun süredir deneyimlenenden farklıdır. Bilinen, tanıdık olan yerine yeni bir hal vardır.

Bu yeni hal istediğiniz veya değişimin sonucunu hayal ettiğiniz şekilde mi?

Tırtıl yürür, uçmak için kelebek olmak istediniz diyelim. Kelebek uçmak için kanat çırpmalı. Sizin de aktif olarak ne yapmanız gerek. Değişim olduktan sonra yine de aktif çaba göstermeniz gereken şeyler var mı?

Değişimle ilgili sizi en çok heyecanlandıran neler?

Değişimle birlikte kaybettiğinizi düşündüğünüz ama farklı bir şekilde hala sizinle olan şeyler var mı? Örneğin yeni bir yere taşınınca eski dostlarla görüşememek ama online bir şekilde bağı korumak.

Değişimin getirdiği zorluklar neler?

Değişimle birlikte hayatınıza yeni katılan güzellikler neler?

Şu an bu yazıyı okurken hayatınızda değişim istediğiniz bir nokta var mı bilmiyorum. Eğer yoksa umarım bu olan halden memnun olduğunuz içindir. Terapist koltuğu mesleki bir koltuk, insan koltuğu ise daimî eğer değişim ile ilgili herhangi bir aşamada iseniz bende ikinci koltuktan bildiriyorum ki değişim gerçekten zorlayıcı yanları olan bir serüven. Ve bu zorlukları bile bile kendi kozanızı örmeye niyetlendiyseniz çok cesur olduğunuzu söylemeden edemeyeceğim. Zorlandığınız anlarda ne kadar cesur olduğunuzu kendinize hatırlatın. Umarım süreç sizin için  en güzel şekilde ilerler ve yukarıdaki sorular sürecinize bir nebze olsun eşlik eder.

Psikolojik Danışman Duygu Akyüz